Estacion Biosferica del Beni is een nationaal biosfeerreservaat dat zich zo'n 100 km ten oosten van het Madidi Nationaal Park bevindt. Gelegen nabij het kleine plaatsje San Borja, vormde dit park de basis voor enkele van onze meest opmerkelijke en unieke ervaringen tijdens onze reis door Zuid-Amerika. Het park, dat deel uitmaakt van SERNAP (Servicio Nacional de Áreas Protegidas), is deels toegankelijk voor toeristen, maar dan wel op een avontuurlijke en bijzondere manier. De parkwachters van del Beni bieden je namelijk de mogelijkheid om het park te bezoeken door middel van vrijwilligerswerk.
HET PARK DOOR DE JAREN HEEN
Sinds de overname door SERNAP in 1998 is het park continu in ontwikkeling om het in zijn oude glorie te herstellen. Voordat SERNAP het overnam, was dit 12 jaar lang het meest biodiverse park van Bolivia en dankzij de samenwerking met wetenschappelijke universiteiten in Bolivia was er een royale toestroom van financiering. Destijds vormde het park de thuisbasis voor zo'n 80 onderzoekers en parkwachters, en trok het biologen van over de hele wereld aan. Tegenwoordig telt het team echter slechts 10 parkwachters en zijn de kampementen in het park dringend aan restauratie toe. De overheid besteedt slechts 23% van het jaarlijks benodigde totaalbudget aan alle nationale parken in het land. De rest van de financiering proberen ze via internationale netwerken en organisaties te verkrijgen, inclusief samenwerkingen met UNICEF en andere internationale natuurorganisaties.
Internationale organisaties financieren echter alleen specifieke projecten, zoals het schildpaddenproject of nieuwe initiatieven om bijna uitgestorven vissoorten te beschermen. Niet alleen moet er heel gedetailleerd worden beschreven waar het geld naartoe gaat, maar de ingewikkelde bureaucratie vanuit het hoofdkantoor van SERNAP maakt het verkrijgen van deze fondsen ook lastig. Bovendien wordt de 23% vanuit de overheid niet elk jaar gegarandeerd, omdat dit budget vaak wordt gerouleerd tussen de verschillende nationale parken. Dit alles gaat ten koste van de dieren, de lokale gemeenschappen en de bescherming van het park zelf.
Marcos, de hoofdranger van het park, probeert door het opzetten van een vrijwilligerstraject donaties en giften te werven. Deze zijn nodig voor de dagelijkse benodigdheden zoals benzine voor de boten, eten en drinken tijdens de expedities, en de dringende restauratiewerkzaamheden. Als vrijwilliger kun je bijdragen aan de dagelijkse taken van de parkwachters. In ruil voor je inzet of een financiële bijdrage nemen ze je mee naar de meest unieke plekken in het park. Je bezoekt de inheemse gemeenschappen langs de rivier en ontdekt de rijke flora en fauna die het park te bieden heeft.
HET BEZOEKEN VAN HET PARK
De rangers hebben een hoofdkantoor in San Borja, en in het park zijn er drie rangerstations. De meest toegankelijke stations zijn El Porvenir en Los Petos. Omdat de rangers geen reisbureau zijn, verwachten ze dat je zelf aangeeft hoeveel dagen je in het park wilt doorbrengen en wat je graag wilt zien en doen.
TIJD
Wij raden aan om minstens 3 dagen te gaan. Dit is niet alleen omdat je dan meer terug kunt geven aan de rangers die veel werk in je investeren, maar ook omdat je ervaring rijker zal zijn als je meerdere dagen in het park kunt doorbrengen. Uiteraard kun je ook veel langer blijven; wij zijn zelfs 14 dagen geweest!
Op de dag van je aankomst in San Borja bezoek je het kantoor van de parkrangers. Hier ontmoet je waarschijnlijk al een aantal rangers en Rolando, de directeur van het park. De sfeer is alsof je thuiskomt: ze zijn uitermate vriendelijk en blij om je te zien, en je voelt je meteen op je gemak. Let wel, Marcos is de enige die Engels spreekt. Als hij er niet is en je spreekt geen Spaans, dan wordt communiceren lastig.
Je hebt dus de vrijheid om zoveel dagen als je wilt met de parkrangers van del Beni door te brengen.
De meest logische keuze is om een paar dagen naar Los Petos te gaan. Dit rangerstation ligt midden in de jungle, maar wel aan het begin van de rivier Maniqui. Dit station dient als uitvalsbasis om per boot de diverse gemeenschappen langs de rivier te bezoeken, waarbij je de rijke flora en fauna kunt bewonderen.
Je kunt je verblijf verlengen door een dag naar El Porvenir te gaan. Dit station ligt verder naar het oosten en meer in de wetlands. Deze plek is speciaal vanwege Laguna Normandia, waar je zwarte kaaimannen kunt spotten.
Het derde kamp, Marimono, ligt aan het einde van de rivier en is een minder gebruikelijke keuze. Niet alleen zijn hier vaak geen rangers gestationeerd, ook is het een hele dag varen over de rivier en zijn de faciliteiten er zeer beperkt. Het is logistiek gezien dus een ingewikkelde keuze voor vrijwilligers.
In de periode van eind augustus tot begin september is er ook nog het schildpaddenproject bij Estancias Espiritu. De rangers rijden dan met een groep van 5 personen een dag vanuit San Borja de steppe in naar de rivier Yucuma, Als je van plan bent om in deze periode te gaan, kun je dus nog vijf extra dagen voor dit project uittrekken. Natuurlijk kun je ook alleen voor dit project gaan, waardoor je er ongeveer een week verblijft.
DE KAMPEN
Het hoofdkantoor in San Borja is de plek waar de rangers samenkomen, taken verdelen en nieuwe voorraden ophalen voordat ze naar de kampementen vertrekken. Als vrijwilliger of bezoeker kun je hier overnachten in een van de beschikbare kamers. Dit is handig als je bijvoorbeeld voor of na je trip naar een van de kampementen wilt uitrusten. Het kantoor is centraal gelegen, dus je kunt er ook gemakkelijk inkopen doen. Wij haalden bijvoorbeeld wat Paceña-biertjes en eten voor een aantal dagen, dat we vervolgens met de rangers deelden.
Los Petos, Dit is het meest gebruikelijke kamp om naartoe te gaan. Je kunt er zowel met je eigen vervoer of busje komen als met de parkrangers meerijden. Het kamp ligt aan het begin van de rivier en beschikt over een groot rangergebouw. Hierin is een kleine binnenruimte met een keuken en een badkamer met toilet en douche. Verwacht geen luxe, maar je kunt je wel afspoelen en normaal naar het toilet gaan. Rondom het gebouw hebben ze een plantentuin waarin ze verschillende bomen en planten kweken voor de lokale gemeenschappen. Dit is geen actief project, dus als vrijwilliger kun je je hier bijvoorbeeld dagelijks mee bezighouden. Ze hebben ook een grote "playa" waar ze jaarlijks verzamelde schildpadeieren laten uitkomen om de populatie van de schildpadden in de rivieren te verbeteren. Als je met je eigen busje gaat, kun je daarin slapen. Anders zijn de slaapmogelijkheden beperkt tot kamperen, al kunnen de rangers je wel van een tent en matras voorzien.
El Porvenir, Dit kamp ligt aan een grote weg, op ongeveer 50 km rijden naar het oosten vanaf San Borja. Er zijn bedden beschikbaar en het kamp is voorzien van een kleine keuken. Ook hier kun je prima met je busje staan. Dit kamp dient als uitvalsbasis voor boottochtjes door de wetlands en lagunes.
Marimono, Dit kamp ligt aan het einde van de rivier vanuit San Borja. Wij zijn er niet geweest en volgens de parkrangers is dit geen gebruikelijke keuze. Er zijn geen faciliteiten en de rangers die erheen gaan, verblijven vaak voor een langere periode. De logistiek per boot is lastig te regelen.
Estancias Espiritu, Dit is een plek die alleen in augustus en september wordt bezocht in verband met het schildpaddenproject. Het kamp ligt dicht bij de community Estancias Espiritu, een van de vele veeboerderijen in de omgeving. De reis erheen gaat over intense zandwegen en duurt ongeveer 7 uur, maar is heel bijzonder vanwege de unieke dieren die je onderweg tegenkomt. De natuur kan hier relatief ongestoord zijn gang gaan, ondanks het feit dat veel oerwoud is gekapt voor veeteelt en het gebied nu meer een steppe is dan de jungle die het ooit was. Het kamp is primitief: je kunt er alleen kamperen, douchen doe je in de rivier Yucuma tussen de kaaimannen en het toilet is de natuur zelf. Qua eten nemen de rangers meer dan genoeg basisproducten als rijst, groentes voor salade, bloem, eieren en zelfs vlees mee. Elke dag werd er samen gekookt en introduceerden we gerechten aan elkaar. Wij maakten curry's, Hollandse pannenkoeken en Spaanse tortillas en de rangers bereidden rijst met zelf gevangen piranha uit de rivier en de Boliviaanse variant van de pannenkoeken! In het nabijgelegen Estancias Espiritu kun je indien nodig wat basisinkopen doen.
DE WERKZAAMHEDEN
Omdat de aangeboden mogelijkheden voor vrijwilligerswerk nog in een opstartfase zitten, kan het voor beide partijen een proces van aftasten zijn, initiatieven zijn daarom altijd welkom en achteraf evalueren word er gewaardeerd. Ze hebben nog geen vaste projecten waar vrijwilligers zich op kunnen focussen; de taken zijn voorlopig opruimen, restaureren, en tuinonderhoud zoals het water geven aan planten of het verpotten ervan. Daar komt bij dat de middagtemperaturen behoorlijk hoog kunnen zijn, waardoor de werkzaamheden voornamelijk in de ochtend of late middag plaatsvinden.
Het monitoren van de rivier en de gemeenschappen heeft als doel het registreren van diersoorten en het tonen van aanwezigheid door de parkwachters binnen deze gemeenschappen. Daarnaast biedt het jou de kans om deze gemeenschappen te bezoeken. Dit zijn plekken die slechts door een handjevol toeristen zijn bezocht, wat het tot een unieke ervaring maakt. Tussen deze gemeenschappen bestaat bovendien een aanzienlijk verschil in moderniteit.
Omdat je met de parkwachters meeloopt, is geen dag hetzelfde en kunnen er onvoorziene gebeurtenissen plaatsvinden. Zo kwam er op onze eerste dag een melding binnen over een bosbrand in de wetlands bij El Porvenir, met de vraag of we wilden helpen. Vol enthousiasme zeiden we ja. Voordat we het wisten, stonden we met brandweerpakken aan, 30 liter water op onze rug en een peddel om het vuur mee uit te slaan in de hand. We zwoegden een uur door het moeras om de brandhaard te bereiken. Dit moeras, dat onderdak biedt aan de kaaimannen en slangen die het park rijk is, is vatbaar voor branden. Deze worden vaak veroorzaakt door lokale vissers die bijvoorbeeld hun sigaret weggooien of een lunch op vuur bereiden. Deze ervaring, die overigens volledig veilig verliep dankzij de ervaring van de parkwachters, was voor ons een unieke kans. Wie kan er nu zeggen dat je een bosbrand in een nationaal park hebt bestreden!
WAT KRIJG JE ERVOOR TERUG
Door vrijwilligerswerk te doen, eventueel in combinatie met een donatie, of door enkel een donatie te geven, ontvang je niet alleen een van de meest unieke ervaringen. Je krijgt ook de kans om gemeenschappen te bezoeken die nog op een zeer traditionele manier leven. Dit biedt de mogelijkheid om de cultuur van de samenleving in zijn meest pure en rauwe vorm te ervaren. Bovendien kun je talloze dieren spotten. Je krijgt ook de unieke gelegenheid om samen met parkwachters van een nationaal park te werken en hun activiteiten van dichtbij te ervaren. De parkwachters, waarvan sommige al sinds de oprichting van het park daar werkzaam zijn, beschikken over uitgebreide kennis van de natuur, lokale gemeenschappen, geschiedenis en huidige uitdagingen. Hun inzichten zorgen voor een compleet beeld, waardoor je je al snel betrokken voelt bij het park. De hele ervaring is vrij uniek en voor zover wij weten de enige plek waar dit kan. Voor ons was dit een van de meest unieke ervaringen die we hebben gehad in Zuid-Amerika.
DONATIES
Als je graag de plek wilt bezoeken maar minder interesse hebt in het vrijwilligerswerk, kun je altijd contact opnemen met Marcos. Op basis van een donatie kun je in overleg de gemeenschappen bezoeken of bijvoorbeeld naar El Porvenir gaan om de zwarte kaaimannen te zien.
De donaties worden gebruikt om bijvoorbeeld de benzine te bekostigen die nodig is voor de boottochten of andere dagelijkse benodigdheden. Marcos is hierin zeer transparant en professioneel. Hij zal niet alleen terugkoppelen wat er met jouw donatie is gedaan, maar ook garanderen dat deze voor de volle 100% wordt ingezet voor benodigdheden of verbeteringen aan de kampementen.
HET SCHILDPADDENPROJECT
Ieder jaar is de periode van augustus tot september het moment waarop de rivierschildpadden eieren leggen op de oevers van de rivieren. Omdat deze eieren bij zowel de lokale bevolking als de inheemse gemeenschappen erg in trek zijn voor consumptie en verkoop, worden ze vaak in deze periode ook door locals verzameld. Door een gebrek aan kennis en de focus op het geld dat men voor de eieren kan krijgen, zou de schildpaddenpopulatie met uitsterven bedreigd worden als er niets aan wordt gedaan. Daarom verzamelen ook de parkwachters in deze periode de gelegde eieren om ze op een veilige plaats bij Los Petos uit te laten komen.
Dit gebeurt onder andere bij Estancias Espiritu op de rivier Yucuma, een andere rivier dan die bij Los Petos. Dit is omdat de populatie in deze rivier nog relatief hoog is en er weinig lokale mensen zijn die de eieren weghalen. Gedurende deze dagen ga je met een boot zowel vroeg in de ochtend als laat in de avond, als de maan onder is, de oevers van de rivier af om naar schildpadnesten te zoeken. De eieren worden verzameld in plastic emmers en worden na enkele dagen per auto naar Los Petos vervoerd. Soms zoeken de parkwachters ook de rivier bij Los Petos af, maar omdat de schildpadden populatie hier laag is, is dit een minder geschikte locatie.
De eieren komen na een periode van 3 à 4 maanden uit, afhankelijk van de temperaturen, meestal rond december en januari. Het grootste deel van de schildpadden wordt uitgezet rondom Los Petos, waar de populatie kritiek is. Een ander deel gaat terug naar Espiritu. Ben je dus rond deze periode in de buurt dan kan je helpen met het uitzetten van de schildpadden.
Volgens Marcos is er in de toekomst wellicht een andere aanpak nodig, aangezien dit nog een project is waar nog niet veel onderzoek naar is gedaan. De schildpaddenpopulatie in de Maniqui rivier wordt namelijk niet alleen bedreigd door de consumptie van eieren door de lokale bevolking, maar ook door de waterkwaliteit die wordt aangetast door de vele boten en vervuiling. Dit zorgt ervoor dat de schildpadden verder de rivier intrekken. Op dit moment doen ze wat ze kunnen en wat ze goed achten om de populatie in stand te houden. Echter, betere voorlichting aan de gemeenschappen en inzicht in hun impact zouden in de toekomst kunnen bijdragen aan een gezonde schildpaddenpopulatie in de Maniqui rivier.
Ben je enthousiast geworden van dit verhaal en heb je nog vragen of wil je graag in contact komen met Marcos? Stuur ons vooral een bericht in de chat!
Comments